ભાલણ | Bhalan in gujarati | Gujarati sahitya

આખ્યનનાં પિતા : ભાલણ

નામ	ભાલણ
પૂરું નામ	પુરુષોત્તમદાસ તરવાડી
જન્મ	ઈ.સ. 1500
જન્મસ્થળ	પાટણ
બિરુદ	આખ્યાનના પિતા
ગુરુ	શ્રીપાદ અને બ્રહ્મપ્રિયાનંદ
વખણાતું સાહિત્ય	આખ્યાન
અવસાન	ઈ.સ. 1550

• ગુજરાતી સાહિત્યમાં આખ્યાન સાહિત્ય સ્વરૂપના બીજ નરસિંહ મહેતા પાસેથી મળે છે પરંતુ આખ્યાનના પિતા ભાલણને ગણવામાં આવે છે.
• તેમણે આખ્યાનને વ્યવસ્થિત રીતે “કડવા” સ્વરૂપમાં ગોઠવણ કરી છે.
• તેમણે રામાયણ ઉપર આધારિત વિશેષ આખ્યાનો આપ્યા. તેઓ એક સંસ્કૃત ભાષાના સારા અનુવાદક પણ હતા.
• ભાલણે મધ્યકાળની ગુજરાતી ભાષાને “ગુર્જરભાષા” સંજ્ઞાથી ઓળખાવી તેમજ ગુજરાતી ભાષામાં આખ્યાન શબ્દનો સૌપ્રથમ પ્રયોગ કર્યો હતો.
• ભાલણે “શિવ-ભીલડી સંવાદ” નામથી તેમનું પ્રથમ આખ્યાન આપ્યું.
• આઠમી સદીના મધ્યકાળમાં થયેલ હર્ષવર્ધનના દરબારના કવિ બાણભટ્ટ દ્વારા મૂળ ગદ્યમાં રચિત “કાદમ્બરી” નો ગુજરાતી પદ્યમાં ભાલણે અનુવાદ કર્યો. આ ઉપરાંત તેમણે રામાયણનો સૌપ્રથમવાર ગુજરાતી ભાષામાં અનુવાદ કર્યો હતો. આમ, તેમને ગુજરાતી ભાષાના પ્રથમ અનુવાદક ગણવામાં આવે છે.
• કે. કા. શાસ્ત્રીના મત મુજબ ભાલણ એ મધ્યકાળના શ્રેષ્ઠ અનુવાદક કવિ હતા.
• જેમ નરસિંહ મહેતા ભક્તિ શૃંગારના કવિ કહેવાય છે, તેમ ભાલણ વાત્સલ્ય ભકિતના કવિ કહેવાય છે.
• તેમના બે પુત્રો ઉદ્ધવ અને વિષ્ણુદાસે પણ સાહિત્ય લખ્યું હોવાની માહિતી મળે છે.
• પાટણમાં “ભાલણની ખડકી” આવેલી છે.

સાહિત્ય સર્જન

અનુવાદ	કાદમ્બરી, દશમસ્કંધ, સપ્તસતી
શિવકથા આધારિત કૃતિ	શિવ-ભીલડી સંવાદ
ભાગવત પુરાણ આધારિત આખ્યાન	ધ્રુવાખ્યાન, જાલંધરાખ્યાન
રામાયણ આધારિત આખ્યાન	રામવિવાહ, રામાયણ, રામબાલચરિત્ર
મહાભારત આધારિત આખ્યાન	દ્રૌપદી વસ્ત્રાહરણ
પૌરાણિક વિષયવસ્તુ પર આધારિત આખ્યાન	મામકી આખ્યાન, મૃગી આખ્યાન, નળાખ્યાન (શ્રી હર્ષ દ્વારા રચિત સંસ્કૃત મહાકાવ્ય “નૈષધ ચરિતમ્” પરથી)

પંક્તિઓ

વિધાતાએ વદન રચ્યું તવા૨ા સાર ઈન્દ્રનું હરીઉ.

વાત કરતી એમ કહી, મિથ્યા ગયું એ કાલ ! હદી શું ચાલ્યું નહીં, ચુંબન દેઈ બાલ !

માહ૨ી બુદ્ધિપ્રમાણિ બોલું થોડું સાર, પદી પદ બંધારણ રચાતાં થાય અતિ વિસ્તાર

ધોરણ

ધોરણ : 11

નાવિક વળતો બોલિયો (પદ)

અન્ય સાહિત્યકાર

સાહિત્યકારો	વાંચવા માટે
મીરાંબાઈ	અહી ક્લિક કરો
નરસિંહ મહેતા	અહી ક્લિક કરો
જૈનયુગના સાહિત્યકારો	અહી ક્લિક કરો