પ્રાચીન નગરો અને ગ્રંથો | Prachin Nagaro Ane Grantho

અહી તમને સામજિક વિજ્ઞાન પાઠ : 3. પ્રાચીન નગરો અને ગ્રંથો | Prachin Nagaro Ane Grantho ની PDF અને સ્વાધ્યાયના સવાલ-જવાબ આપવામાં આવ્યા છે.

પ્રાચીન નગરો અને ગ્રંથો સ્વાધ્યાય | Prachin Nagaro Ane Grantho swadhyay

1. નીચે આપેલા પ્રશ્નોના વિકલ્પોમાંથી યોગ્ય વિકલ્પ પસંદ કરી ઉત્તર લખો :

1. સિંધુખીણ સભ્યતાના અવશેષો સૌપ્રથમ કયાં સ્થળેથી મળી આવ્યા ?
   • હડપ્પા
   • લોથલ
   • મોહેં-જો-દડો
   • કાલિબંગાન
2. હડપ્પીય સભ્યતાનું કૃષિક્રાંતિનું મથક કયું નગર હતું ?
   • લોથલ
   • મોહેં-જો-દડો
   • કાલિબંગાન
   • ધોળાવીરા
3. ઋગ્વેદમાં કેટલાં મંડળો છે ?
   • 12
   • 15
   • 10
   • 1

2. ટૂંકમાં ઉત્તર આપો :

1. હડપ્પીય સભ્યતાના નગરના રસ્તોઓનો પરિચય આપો ?
   • હડપ્પીય સભ્યતાના નગરના રસ્તાઓ સગવડતાવાળા હતા. શહેરના મુખ્ય બે રાજમાર્ગોમાં એક ઉત્તરથી દક્ષિણ અને બીજો પૂર્વ થી પશ્ચિમ જાય. અહીં મુખ્ય માર્ગોની સામંતરે શેરીઓ આવેલી હતી. રસ્તાઓ એકબીજાને કાટખૂણે મળતા હતા. આખું નગર ચોરસ અને લંબચોરસ વિભાગોમાં વહેંચાઈ જાય, એ રીતે રસ્તા અને શેરીઓનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું. જાહેર રસ્તાઓ પર રાત્રિપ્રકાશની વ્યવસ્થા હતી.
2. ‘હડપ્પીય પ્રજાની સર્જનશક્તિ અને કલાકારીગરી રમકડાંમાં વ્યક્ત થાય છે.’ વિધાન સમજાવો.
   • હડપ્પીય સભ્યતાના અવશેષોમાં રમકડાં મળી આવ્યાં છે. તે દર્શાવે છે કે આ સમયના લોકો બાળપ્રેમી હતા. સિંધુખીણની સભ્યતાના લોકોએ પોતાનાં બાળકો માટે વિવિધ પ્રકારના રમકડાં બનાવ્યા હતાં. તેમાં પંખી આકારની સિસોટીઓ, ઘૂઘરા, ગાડા, લખોટી, પશુ, પંખી અને સ્ત્રી પુરુષના આકારના રમકડાં, માથું હલાવતું પ્રાણી અને ઝાડ પર ચઢતા વાનરની કરામત દર્શાવતા રમકડાં મુખ્ય છે. આ પરથી કહી શકાય છે. હડપ્પીય પ્રજાની સર્જનશક્તિ અને કલાકારીગરી રમકડાંમાં વ્યક્ત થાય છે.
3. લોથલ વિશે નોંધ લખો.
   • લોથલ અમદાવાદ જીલ્લામાં ધોળકા તાલુકામાં ભોગાવો નદીના કિનારે આવેલું છે. પ્રાચીન સમયમાં એક વેપારી બંદર આબે ઔદ્યોગિક નગર હતું. અહીંથી એક માળખું મળી આવ્યું છે. તેને Dock Yard માનવામાં આવે છે. અહીં આવતા વહાણોને ભરતીના સમયે લાંગરીને માલસામાનને ચઢાવવા – ઉતારવાના ઉપયોગમાં તે આવતો હશે એવું માની શકાય. આ ઉપરાંત, લોથલમાંથી વખારો અને મણકા બનાવવાની ફેકટરી પણ મળી આવી છે. આ બધા અવશેષો દર્શાવે છે કે, લોથલ સિંધુખીણની સંસ્કૃતિનું સમૃદ્ધ શહેર, અગત્યનું આંતરરાષ્ટ્રીય બંદર અને વેપારીમથક હતું.

3. ખાલી જગ્યા પૂરો :

1. કાલિબંગાન હાલ ……….. રાજ્યમાં આવેલ છે.
   • રાજસ્થાન
2. હડપ્પીય સભ્યતામાં મળી આવેલ સ્નાનગૃહ ……….. નગરમાં આવેલ છે.
   • મોહેં-જો-દડો
3. ધોળાવીરા ………. જિલ્લામાં મળી આવેલ પુરાતત્વીય સ્થળ છે.
   • કચ્છ

4. નીચેનાં વિધાનો ખરાં છે કે ખોટાં તે જણાવો :

1. હડપ્પીય સભ્યતા મિસર સભ્યતાની સમકાલીન માનવામાં આવે છે.
   • ખોટું
2. ધોળાવીરામાં વરસાદના પાણીના સંગ્રહની વ્યવસ્થા હતી.
   • ખરું
3. ધોળાવીરાની નગરરચના બે ભાગમાં વહેંચાયેલ છે.
   • ખોટું
4. વેદ મુખ્યત્વે સાત છે.
   • ખોટું

Prachin Nagaro Ane Grantho PDF Download

પ્રાચીન નગરો અને ગ્રંથો (PDF ડાઉનલોડ કરવા માટે પાઠના નામ પર ક્લિક કરો.)

FAQ’s About પ્રાચીન નગરો અને ગ્રંથો | Prachin Nagaro Ane Grantho